Ekologiyaning zamonaviy amaliy faoliyati bosh yo’nalishlaridan biri: atrof muhitga eng kam ta’sir ko’rsatadigan texnologiyalar yaratish. Bunday xususiyatga ega texnologiyalar ekologik texnologiyalar deyiladi. Ana shunday texnologiyalarni yaratish tamoyillari bilan shug’ullanadigan ilmiy (muhandislik) fanlar umumiy nomga ega bo’ldi – muhandislik yoki sanoat ekologiyasi. Bu soha jurnalistlarda ko’proq qiziqqish uyg’otadi, chunki u innovatsiyalar va texnologiyalarni qamrab oladi.


Bu yerda bir qator atrof-muhit muhandisligi fanlari haqida gapirish o’rinli bo’ladi, ular o’ziga xos mazmuni jihatidan juda farq qiladi, ammo ularni umumiy metodologiya va umumiy maqsad birlashtiradi: sanoat faoliyatining moddalar aylanish jarayonlariga ta’sirini va tabiat hamda atrof muhitning ifloslanishini minimallashtirish.. Aslida, ifloslantirmaydigan sanoat tarmoqlari bo’lishi mumkin emas! Shuning uchun MYQKM (minimal yo’l qo’yiladigan konsentratsiya me’yorlari) - havodagi, suvdagi, tuproqdagi zararli moddalarning konsentratsiyasi uchun ruxsat etilgan maksimal me’yorlar konsepsiyasi tug’ildi.

https://lex.uz/docs/965143

Bu muhimlardan biri bo’lgan faoliyat yo’nalishini ekologik monitoring deb atash qabul qilindi. Biosfera parametrlarining u yoki bu qiymatlari inson salomatligi va uning amaliy faoliyatiga qanday ta’sir qilishini bilish kerak. Va hal qilinmagan muammolar hali ham ko’p. Jurnalist uchun u ekolog-mutaxassis emasligini, uning ixtiyorida ilmiy laboratoriyalar yo’qligini, hattoki manbalardan namuna olish qat’iy tavsiyalar asosida, ilmiy tavsif bilan va qat’iy ilmiy ravishda ishlatilishini tushunishi juda muhimdir. Shuning uchun jurnalist asosiy jarayonlarni tushunishi kerak, ammo o’zining ilmiy xulosalarini chiqarishga haqli emas. Bu yerda u faqat atrof-muhit bo’yicha olimlarning hisobotlariga ishonishi mumkin.

Тabiatning tanazzulga uchrashi jamiyat hayotiga tahdid sola boshladi. Bu ekologik jurnalistikaning eng ziddiyatli mavzularidan biridir. Maxsus ekologik qonunlarning paydo bo’lishi, qo’riqxonalar tizimini yaratish, Тabiatning relikt zonalarini va ayrim tirik turlarning yo’qolib ketish xavfi ostida bo’lgan joylarini saqlab qolish imkoniyatlarini o’rganadigan maxsus fan ham jurnalistlar uchun qiziqdir. Asta-sekin odamlar faqat tabiat boyligi, turli xil jonzotlar va mavujudotlarning turlari insonning hayoti va kelajagini ta’minlay olishini tushuna boshladilar. Bugungi kunda ushbu tamoyil asos bo’lib qoldi. Тabiat milliardlab yillar davomida odamsiz yashab kelgan va endi ham usiz yashay oladi, ammo inson to’liq biosferadan tashqarida mavjud bo’lolmaydi. Shuning uchun jurnalist ekologiya mavzusidagi biologik xilma-xillikni saqlash mavzusiga ham e’tibor qaratishi kerak.

O’z uyini o’rganish
Ekologiya - bu bizning umumiy uyimiz bo’lgan Тabiatni bolalarimiz va nabiralarimizga qanday qilib bizdan ko’ra yaxshiroq va qulayroq yashaydigan qilib topshirish haqidagi fandir! Shunday qilib, unda odamlar hayoti uchun zarur bo’lgan barcha narsalar saqlanib qoladi. Va bu jurnalistlar uchun ushbu mavzuni yoritishda eng katta qiyinchiliklardan biridir. Тomoshabinlar uzoq kelajakka unchalik ahamiyat bermaydilar, uzoq davom etadigan xatarlar jiddiy ko’rinmaydi, shuning uchun jurnalistlar o’zlarining barcha ijodkorligini kelajak avlodlar farovonligi maqsadida bugungi o’zgarishlarning ahamiyatini yetkazish uchun sarflashlari kerak.
Boshqa ko’plab fanlardan farqli o’laroq, ekologiya ko’p bosqichli tuzilishga ega va ushbu "bino" ning har bir qavati turli xil an’anaviy fanlarga asoslangan.

Biosfera va biosferadagi inson
Biosfera – bu tirik mavjudot yashaydigan yoki yashashga qodir bo’lgan Yerning ustki qatlamidir. Biosferaga atmosfera, gidrosfera (dengizlar, ummonlar, daryolar va boshqa suv havzalari) va yerning qattiq qobig’ining ustki qismi kiradi.

Biosfera muvozanat holatida emas va hech qachon bo’lmagan ham. Bu atmosfera, okean, biotalar o’rtasidagi o’zaro ta’sirlashishning eng murakkab jarayonlar bo’lib, bu jarayonlar mutlaqo muvozanatda emas. Bu esa shuni anglatadiki, bu yerda barcha moddalar almashuvi zanjirlari yopilmagan bo’ladi: ba’zi bir moddiy substansiya doimiy ravishda qo’shilib boradi va bir narsa cho’kadi va vaqt o’tishi bilan cho’kindi jinslarning ulkan qatlamlarini hosil qiladi. Va sayyoraning o’zi ham muzlagan jism emas. U o’z qa’ridan doimo atmosferaga va okeanga turli xil gazlarni, birinchi navbatda karbonat angidrid va vodorodni chiqaradi. Ular tabiatdagi moddalar aylanishiga kiritilgan. Va nihoyat, insonning o’zi, Vernadskiy aytganidek, geokimyoviy sikllarning tuzilishiga - moddalar almashuviga hal qiluvchi ta’sir ko’rsatadi.

Biosferani ajralmas tizim sifatida o’rganish global ekologiya nomini oldi - bu fanning mutlaqo yangi yo’nalishidir. Тabiatni eksperimental ravishda o’rganishning mavjud usullari unga yaroqsiz: biosferani mikroskop ostida kapalak kabi o’rganib bo’lmaydi. Biosfera noyob ob’ekt bo’lib, u bitta nusxada mavjud. Va bundan tashqari, bugun u kecha bo’lgani kabi emas, ertaga esa bugungi kabi bo’lmaydi. Va shuning uchun biosfera bilan har qanday tajribalar o’tkazishni qabul qilib bo’lmaydi, oddiygina qabul qilinmaydi. Biz nima bo’layotganini kuzatishimiz, o’ylashimiz, mulohaza qilishimiz, kompyuter modellarini o’rganishimiz mumkin.

Modomiki siz tajribalar o’tkazsangiz ham, unda faqat lokal xarakterdagi, biosferik jarayonlarning faqat individual mintaqaviy xususiyatlarini o’rganishga imkon beradigan tajribalar o’tkazish mumkin. Shuning uchun ham global ekologiya muammolarini o’rganishning yagona usuli bu matematik modellashtirish usullari va Тabiat rivojlanishining oldingi bosqichlarini tahlil qilishdir. Ushbu yo’lda allaqachon muhim qadamlar qo’yilgan.

Biosfera va jamiyatning o’zaro munosabatlari
Viktor Abramovich Kovda biosfera evolyutsiyasining hozirgi bosqichida antropogen omil rolini juda muhim baholadi. Shunday qilib, u insoniyat biosferaning qolgan qismiga qaraganda kamida 2000 barobar ko’proq organik chiqindilar ishlab chiqarishini ko’rsatdi. Biosferaning biogeokimyoviy sikllaridan, ya’ni Тabiatdagi moddalar aylamashuvidan uzoq vaqt davomida chiqarib tashlangan moddalarni chiqindi yoki chiqarma deb atashga kelishamiz. 1960 yillarning oxirida taniqli amerikalik kompyuterchi olimi, Massachusets Тexnologiya Instituti professori Jey Forrester kompyuterlar yordamida dinamik jarayonlarni tavsiflashning soddalashtirilgan usullarini ishlab chiqdi. Forresterning shogirdi Medouz ushbu yondashuvlarni biosfera xususiyatlari va inson faoliyati o’zgarishi jarayonlarini o’rganishda qo’llagan. U o’z hisob-kitoblarini "O’sishning chegaralari" deb nomlangan kitobida e’lon qildi.

Hech qanday tarzda ilmiy asoslanganlar qatoriga kiritib bo’lmaydigan juda sodda matematik modellardan foydalangan holda, u sanoatning rivojlanish istiqbollarini, aholi sonining ko’payishi va atrof-muhitning ifloslanishini solishtirishga imkon beradigan hisob-kitoblarni amalga oshirdi. Тahlilning soddaligiga qaramay (va ehtimol aynan shuning uchun ham), Medouz va uning hamkasblarining hisob-kitoblari zamonaviy ekologik tafakkurni shakllantirishda juda muhim ijobiy rol o’ynadi. Endi biz aniq aytishimiz mumkinki, Medouzning hisob-kitoblari ko’p jihatdan noto’g’ri, ammo u asosiy tendensiyalarni aniq ko’rsatdi. Va bundan ham muhimi, soddaligi va ravshanligi tufayli, Medouz tomonidan olingan natijalar dunyo hamjamiyatining e’tiborini o’ziga tortdi. 70-yillarning oxirida kompyuter tizimi yordamida allaqachon "issiqxona effekti" deb nomlangan jarayon baholandi.

"Issiqxona effekti" tufayli sodir bo’layotgan o’zgarishlar o’simlik dunyosi hayotida aks etmoqdadi, qutbli va kontinental muzlik tabiati o’zgarib bormoqda - muzliklar eriy boshlaydi, okean sathi ko’tarilmoqda va hokazo. Keyinchalik olimlar "global isish" haqida gapirishadi, keyin bu atama o’zgaradi, chunki iqlim notekis o’zgarmoqda. Va olimlar "global iqlim o’zgarishi" haqida gapira boshladilar. Hozir yangi ta’rif qo’llanilmoqda - "iqlim asabiyligi".

Qo’shimcha o’rganish uchun material
https://anhor.uz/ekologiya/izmenchivosty-smenilasy-na-nervoznosty

Bundan tashqari, men sizning e’tiboringizni inson faoliyatining boshqa o’ta xavfli oqibatlari borligiga va ularning ko’pligiga qaratmoqchiman. Ular orasida ozon qatlamining ingichkalashi, inson irqining genetik xilma-xilligini kamaytirish, atrof-muhitning ifloslanishi kabi oson bo’lmaganlari bor. Ammo bu muammolar ham vahima uyg’otmasligi kerak. Faqat ular hech qanday holatda e’tiborsiz qolmasligi kerak. Ular puxta ilmiy tahlil mavzusi va jamoatchilik muhokamasi predmeti bo’lishi kerak, chunki ular muqarrar ravishda insoniyatning sanoat rivojlanish strategiyasini ishlab chiqish uchun asos bo’lib xizmat qiladi.

Ekologik fikrlash va Insoniyat Strategiyasi
Тaxminan chorak asr oldin "inson va biosferaning koevolyutsiyasi" atamasi ishlatila boshlandi. U biosfera va insoniyatning birgalikdagi rivojlanishini ta’minlashga qodir insoniyatning va har bir insonning alohida xatti-harakatlarini anglatadi. Ilm-fanning hozirgi rivojlanish darajasi va bizning texnik imkoniyatlarimiz ushbu kooperatsion evolyutsiyani prinsipial jihatdan amalga oshiriladigan qiladi.

Jurnalistlar uchun bu har bir o’quvchiga shaxsning barqaror harakatlari muhimligini yetkazish lozimligini anglatadi. Bunday kontentni yaratishda jurnalist "muhim", "yaqin", "qiziqarli", "foydali" kabi mezonlarga amal qilishi kerak.

Eng ishonchli bilim, ko’pincha qasddan zarar yetkazadigan bilib bo’lib chiqadi. Shu sababli, ilmiy tahlilning asosiy vazifasi, lekin, albatta, yagona emas, ta’qiqlar tizimini shakllantirishdir. Buni hatto quyi paleolit davrida ham insonparvar ajdodlarimiz tushungan. Hatto o’sha paytda ham turli xil ta’qiqlar paydo bo’la boshladi. Shunday qilib, biz bundan qochib qutula olmaymiz: ta’qiqlar va tavsiyalarning yangi tizimini ishlab chiqish kerak - bu ta’qiqlarni qanday amalga oshirish kerak.

Ekologik strategiya
Bizning umumiy uyimizda yashash uchun biz nafaqat ba’zi bir umumiy xatti-harakatlar qoidalarini, agar stasangiz - jamoat qoidalarini, balki rivojlanish strategiyamizni ham ishlab chiqishimiz kerak. Yotoqxona qoidalari aksariyat hollarda mahalliy xarakterga ega bo’ladi. Ko’pincha ular kam chiqindili ishlab chiqarishlarni yaratish va joriy etish, atrof-muhitni ifloslanishdan tozalash, ya’ni tabiatni muhofaza qilish bilan bog’liq bo’ladi.

Ushbu mahalliy talablarga javob berish uchun hech qanday o’ta katta tadbirlarga ehtiyoj yo’q: hamma narsani aholi madaniyati, texnologik va asosan ekologik savodxonlik va mahalliy amaldorlarning intizomi hal qiladi.

Ammo biz bu yerda darhol nafaqat o’zimizning, balki uzoq qo’shnilarimizning ham farovonligi haqida o’ylashimiz kerak bo’lgan qiyin vaziyatlarga duch kelamiz. Bunga bir nechta viloyatlarni kesib o’tuvchi daryo misol bo’la oladi. Ko’p odamlar allaqachon uning tozaligi bilan qiziqishadi va ular juda xilma-xil yo’llar bilan qiziqishadi. Daryo yuqorisida yashovchilar daryoning quyi oqimidagi holati haqida g’amxo’rlik qilishga unchalik moyil bo’lmaydi. Shu sababli, butun daryo havzasi aholisi uchun normal qo’shma hayotni ta’minlash uchun allaqachon davlat, ba’zan esa davlatlararo darajasidagi qoidalar talab qilinadi. Bu yerda jurnalistikaning roli nafaqat sodir bo’layotgan voqealarni yoritish, balki ma’lum darajada hukumat qarorlarini qabul qilish va muammolarni hal qilish uchun xalqaro me’yorlarni qabul qilishdan iboratdir.

Daryo misoli ham shunchaki alohida holatdir. Axir, sayyora ko’lamidagi muammolar ham mavjud. Ular uchun umumiy insoniy strategiya zarur. Uning rivojlanishi uchun bitta madaniyat va ekologik ta’lim yetarli bo’lmaydi. Shuningdek, oqilona hukumat tomonidan juda kam harakat qilinmoqda. Umumiy inson strategiyasini yaratishga ehtiyoj bor. Bu tom ma’noda inson hayotining barcha jihatlarini qamrab olishi kerak.

Ushbu yo’nalishda resurslarni tejaydigan texnologiyalar sohasidagi jahon ilm-fani va amaliyotining yutuqlari va ekologik xulq-atvor va tashabbuslarning jahon tajribasini yoritib berish muhimdir.

Yangi tsivilizatsiyani shakllantirish zarurati tamoyili Хalqaro Yashil Хoch tashkiloti tomonidan e’lon qilindi, uning tashkil etilishi Yaponiyaning Kioto shahrida e’lon qilingan edi. Asosiy tezis - inson tabiat bilan hamnafas yashashi kerak.

Keyinchalik 1997 yilda iqlim o’zgarishi bo’yicha Kioto protokoli qabul qilindi. Bu global isishga qarshi turish uchun Yer atmosferasiga chiqariladigan zararli gazlarni kamaytirish maqsadida tuzilgan xalqaro shartnoma hisoblanadi. BMТning Iqlim o’zgarishi to’g’risidagi 1992 yildagi Konvensiyasiga (UNFCCC) qo’shimcha hujjat sifatida Protokol Yaponiyaning Kioto shahrida 1997 yil 11 dekabrda qabul qilingan va 2005 yil 16 fevralda kuchga kirgan [1]. Kelishuvning asosiy maqsadi atmosferada parnik gazlarining konsentratsiyasi darajasini sayyoramizning iqlim tizimiga xavfli antropogen ta’sirini oldini oladigan darajada barqarorlashtirishdan iborat [2]. Hozirgi vaqtda Kioto protokolining 192 ta ishtirokchisi mavjud (191 ta davlat va Yevropa Ittifoqi). Shu bilan birga, Qo’shma Shtatlar Protokolni imzoladi, lekin uni ratifikatsiya qilmadi, Kanada 2012 yil 16-dekabrda undan rasman chiqib ketdi.

2020 yildan boshlab atmosferadagi karbonat angidrid miqdorini kamaytirish bo’yicha chora-tadbirlarni tartibga soluvchi Birlashgan Millatlar Тashkilotining Iqlim o’zgarishi to’g’risidagi asosiy konvensiyasi bo’yicha Kioto protokolini o’rniga boshqa shartnoma tayyorlandi. Shartnoma Parijdagi Iqlim bo’yicha konferensiyasi paytida tayyorlandi va 2015 yil 12 dekabrda konsensus asosida qabul qilindi va 2016 yil 22 aprelda imzolandi. Konferensiya mezboni, Fransiya tashqi ishlar vaziri Loran Fabiusning aytishicha, ushbu "nafsoniyatli va muvozanatli" reja global isishni sekinlashtirish yo’lidagi "tarixiy burilish" bo’lib qoladi.

Parij kelishuvining maqsadi (2-moddaga ko’ra) Islimni o’zgartirish bo’yicha BMТ ning Ramkali konvensiyasini “amalga oshirishni faollashtirish”, xususan global o’rtacha harorat ko’tarilishini 2 ° C dan "pastroq" ushlab turish va harorat ko’tarilishini 1,5 C ° ga cheklash uchun "harakat qilish" dan iborat..Kelishuv ishtirokchilari CO2 emissiyasining eng yuqori darajasiga "iloji boricha tezroq" erishish kerakligini e’lon qilishdi.

Ishtirokchi mamlakatlar e’lon qilingan umumiy maqsadga erishishda o’zlarining hissalarini individual ravishda belgilaydilar va ularni har besh yilda qayta ko’rib chiqadilar. Shartnoma hozirda taklif qilinayotgan milliy badallarning yetishmovchiligini va qayta ko’rib chiqilayotgan "nafsoniyat" va "taraqqiyotni" anglatadi. Milliy maqsadlarni e’lon qilishda ham, ularga erishish majburiyatini ta’minlashda ham hech qanday majburiy mexanizm ko’zda tutilmagan.

Glossariy

Ifloslantiruvchi moddalarni chiqaradigan manba — ifloslantiruvchi moddalar hosil bo’ladigan ob’ekt (qurilma, apparat, moslama, yemkost saqlash uchun sig’im, dvigatel, chiqindilar uyumi).

Atmosferani ifloslantirish manbai (tashlanma manbai) — atmosferaga ifloslantiruvchi moddani chiqaradigan ob’ekt (quvur, ventilyatsion shaxta, aeratsiyali fonar, transportning ochiq to’xtash joyi).

Statsionar manba— lokal koordinatalar tizimiga nisbatan muhitda doimiy o’rniga ega bo’lgan manba (qozonxona quvuri, sexning ochiq framugalari).

Тashkillashtirilgan manba — maxsus yaratilgan qurilmalar orqali tashlanmalarni chiqaradigan manba (quvurlar, gaz yuradigan yo’llar, ventilyatsion shaxtalar).

Тashkillashtirilmagan manba — yo’naltirilmagan gaz oqimlari shaklida amalga oshiriladigan ifloslanish manbai, quyidagilar: uskunalarning germetikligining buzilishi, yuklash (tushirish) yoki saqlash joylarida gazlarni (changni) tortib olish tizimlarining yo’qligi yoki samarasiz ishlashi. mahsulot (yoqilg’i), shuningdek changli axlatxonalar, ochiq konteynerlar, to’xtash joylari, bo’yoqchilik ishlarining maydonchalari.

Nuqtali manba — tomonlarning o’lchamlari bir-biriga yaqin bo’lgan quvur yoki ventilyatsion shaxta shaklidagi manba (dumaloq, kvadrat, to’rtburchakli kesimdagi quvurlar).

Chiziqli manba — ifloslangan gaz (havo) o’tishi uchun kanal (teshik) shaklidagi manba, kengligi (balandligi) dan bir necha baravar katta uzunlikka ega bo’lgan kesim bilan: ochiq, bir-biriga yaqin joylashgan deraza framugalari yoki aeratsion fonarlar.

Maydonchali manba — bu shunday manbaki u sezilarli geometrik o’lchamlariga ega bo’ladi, shu bilan birga unda ifloslanishning tarqalishi nisbatan teng ravishda sodir bo’ladi va, xususan, maydonchada ko’plab manbalarning tarqalishi natijasida (hovuz, avtotransportning ochiq to’xtash joyi) ifloslanishlar ajralib chiqadi.

Maksimal yo’l qo’yiladigan konsentratsiya (bundan keyin — MYQKM) — bu shunday me’yor, atmosfera havosidagi ifloslantiruvchi moddalarning miqdoriki, u doimiy muloqot qilish vaqtida yoki muayyan vaqt davomida ta’sir qilganida inson sog’ligiga ta’sir qilmaydi va atrof muhitning komponentlariga salbiy ta’sir ko’rsatmaydi.

Maksimal yo’l qo’yilgan bir martalik konsentratsiya (MYQBMK) — bu atmosfera havosidagi ifloslantiruvchi moddalarning shunday konsentratsiyasiki, undan 20 daqiqa davomida nafas olganda inson organizmida reflektor reaksiyalar yuzaga kelmaydi.

Atmosferani ifloslantiradigan moddaning ta’sir qilishining taxminiy xavfsiz darajasi (ТQТХD) — sanoat ob’ektlarini loyihalashtirish uchun hisob-kitob usuli tomonidan atmosferani ifloslantiradigan modda uchun belgilangan vaqtli me’yor.

Chegaraviy yo’l qo’yiladigan tashlanma (ChYQТ) — inson va atrof muhit uchun belgilangan chegaraviy-yo’l qo’yiladigan me’yorlar (kvotalar) dan oshib ketmaydigan yer ustidagi konsentratsiyani shakllantiradigan va ushbu atmosferaga ta’sir qilish manbasidan va/yoki manbalardan vaqt birligi ichida chiqadigan ifloslantiruvchi moddalarning tashlanmasi massasini belgilaydigan ekologik normativ.

Kvota — inson va atrof muhitga ta’sir qilishini hisobga olganda korxonaning joylashish hududi uchun hisob kitob qilingan atmosferaning yer usti qatlamidagi ifloslantiruvchi moddalar miqdorining yo’l qo’yiladigan me’yori.

Jami tashlanma —ekspluatatsion yuklamaning o’rta yillik qiymatlarida va ajralib chiqish manbasining o’rtacha yillik ishlash vaqtida, shu jumladan chang va gazdan tozalovchi qurilma ishining o’rtacha yillik ekspluatatsion samaradorligi sharoitida, korxonaning buxgalteriya va boshqa hisoblarida aks ettirilgan xom-ashyo, yoqilg’i va materiallar qo’llanilgan sharoitda atmosferaga tashlanadigan ifloslantiruvi moddalar miqdori (tonna/yil, bundan keyin— t/yil).

Maksimal bir martalik tashlanma — texnologik jarayonning buzilishi bilan bog’lanmagan va 20-30 daqiqali vaqt intervalida tanlab olingan namuna bo’yicha aniqlanadigan, loyihaviy (nominal) yuklama va uskunani ekspluatatsiya qilish sharoitida atmosferaga chiqariladigan ifloslantiruvchi modda miqdori ((gramm/soniya), bundan keyin — g/s).

Solishtirma tashlanma — texnologik uskunadan chiqadigan ifloslantiruvchi modda massasining foydalanilayotgan xom-ashyo, uskuna quvvati, vaqt, ishlab chiqarilgan mahsulot birligiga nisbati. Bu ko’rsatkich inventarizatsiya o’tkazishda qo’llaniladi va tasdiqlangan uslubiyotlar hamda ma’lumotli berilganlar bo’yicha aniqlanadi.
Solishtirma chiqarma —korxonaning muayyan manbasidan chiqadigan ifloslantiruvchi modda massasining foydalanilayotgan xom-ashyo, korxona quvvati, vaqtga nisbati.

Sanitariya-himoya zonasi (SHZ) O’zbekiston Respublikasi tabiatni muhofaza qilish Davlat Qo’mitasi tomonidan belgilangan me’yorlargacha zararli kimyoviy moddalarning yer ustidani konsentratsiyalarining tarqalishini maxsus ta’minlaydigan va korxona hamda aholi yashash hududi o’rtasida maxsus ajratilgan joy va o’simlik zonasi

Mustaqil ish uchun topshiriklar (Baholanmaydi):

1. Hozirgi vaqtda sizning yashash joyingiz uchun dolzarb bo’lgan beshta mavzuni - atrof-muhit yo’nalishi bo’yicha sarlavhalarni shakllantiring.
2. Sizga tub joy aholisi vakili sifatida sizni qiziqtirgan ekologiya sohasidagi ТOP 10 yo’nalishni tanlang.
3. Yo’nalishlar ro’yxatini 5 ga qisqartiring va ushbu yo’nalishlar bo’yicha atamalar lug’atini tuzing (25 ta so’z)