O‘zbekistonda Mediamaktab tarixi 2019-yilda, Deutsche Welle Akademiyasi ko‘magida dasturning birinchi bitiruvchilari chiqishidan boshlangan. Olti yil ichida maktab mamlakatning turli hududlaridan 140 dan ortiq jurnalist va mediamenejerlarni tayyorladi, ular nafaqat kasbiy bilimlarni, balki jamoada ishlash tajribasini, mediamenejment, raqamli storitelling va axborotni vizualllashtirish ko‘nikmalarini ham o‘rttirdilar.
Ushbu bitiruvchilar bugungi kunda tizimli loyihaga aylanib borayotgan kelajak hamjamiyatining o‘zagini - O‘zbekiston Mediamaktabi bitiruvchilari hamjamiyatini shakllantirdilar. Uning maqsadi turli yillardagi mutaxassislarni birlashtirish, tajriba va bilim almashish uchun platforma yaratish, kasbiy o‘sishni qo‘llab-quvvatlash va mediasohada qo‘shma loyihalarni amalga oshirishdan iborat.
Shunday qilib, O‘zbekiston Mediamaktabi sho‘rolardan keyingi hududlarda: Ukraina va Gruziyadan Qozog‘iston va Qirg‘izistongacha bo‘lgan hududlarda Deutsche Welle maktablari keng an’analarining bir qismiga aylanmoqda, bu yerda bunday dasturlar yangi avlod jurnalistlarini tayyorlashda muhim rol o‘ynadi.
Bu tarix kengroq kontekstga ega: 2000-yillarning boshidanoq sho‘rolardan keyingi hududda medialarni yangilash jarayoni boshlandi. Tahririyat eski an’analari raqamlashtirish, internet va global axborot muhitining o‘sishi bilan bog‘liq muammolarga duch keldi. Mintaqada jurnalistika taraqqiyotini qo‘llab-quvvatlovchi asosiy o‘yinchilardan biri hisoblangan Germaniya xalqaro axborot uzatuvchi ta’lim bo‘limi Deutsche Welle Akademie (DW Akademie) bo‘ldi.
Sharqiy Yevropa, Kavkaz va Markaziy Osiyo mamlakatlarida o‘tkazilgan DW dasturlari jurnalistlar, blogerlar va mediamenejerlarning yangi avlodini tayyorlashda muhim rol o‘ynadi.
2000-yillarning boshidan beri DW Akademiyasi sho‘rolardan keyingi hududning deyarli barcha mintaqalarida, Sharqiy Yevropa, Kavkaz, Markaziy Osiyo, shuningdek, Belarus va Rossiyada maktablar va mediakampaniyalar o‘tkazdi.
Sharqiy Yevropa mamlakatlarida dezinformatsiyaga qarshi kurashish, mediasavodxonlikni oshirish va mahalliy tahririyatlarni tashkil etishga alohida e’tibor qaratildi.
Kavkazda, birinchi navbatda, Gruziyada mintaqaviy medialarni rivojlantirish va multimedia formatlarini o‘zlashtirishga e’tibor qaratildi.
Markaziy Osiyoda DW dasturlari Qirg‘iziston, Qozog‘iston, O‘zbekiston va Tojikistonda bo‘lib o‘tdi. Bu yerda maktablar yosh jurnalistlarga raqamli vositalarni o‘zlashtirish, storitelling ko‘nikmalarini rivojlantirish va cheklangan mediamakonda ishlashga yordam berdi.
2000-2010-yillarda Belarus va Rossiyada, xususan Minsk, Moskva va Sankt-Peterburgda treninglar o‘tkazildi. So‘nggi yillarda dasturlarning katta qismi onlayn formatga o‘tkazildi yoki qo‘shni davlatlarga ko‘chirildi.
Ta’lim shakllari
DW Akademie ta’lim dasturlarining turli modellaridan foydalangan, bu esa mamlakatlarning ehtiyojlari va ishtirokchilarning tayyorgarlik darajasiga moslashish imkonini bergan.
Ommabop formatlardan biri yozgi va qishki mediakamplar edi. Ular yetti kundan o‘n to‘rt kungacha davom etgan va nazariy mashg‘ulotlarni amaliy topshiriqlar bilan uyg‘unlashtirgan. Bunday dasturlarning natijasi to‘laqonli loyihalar - ishtirokchilarning o‘zlari tomonidan yaratilgan gazetalar, podkastlar, videolavhalar yoki multimedia hikoyalari edi.
Yosh jurnalistlar uchun maktablar tuzilishi bo‘yicha uzoqroq davom etdi. Ushbu dasturlar bir yil yoki olti oy davom etishi mumkin edi va har biri turli shaharlarda o‘tkazilgan bir nechta haftalik o‘quv mashg‘ulotlarini o‘z ichiga olgan. Sessiyalar oralig‘ida ishtirokchilar topshiriqlarni bajardilar, trenerlar bilan maslahatlashdilar va o‘z medialoyihalari ustida ishladilar.
Katta maktablar bilan bir qatorda ikki-uch kunga mo‘ljallangan qisqa mahorat darslari va treninglar ham o‘tkazildi. Ularda aniq ko‘nikmalarga - mediamenejment, vizual storytelling, internetda xavfsizlik, shuningdek, axborot manbalari bilan ishlashga e’tibor qaratilgan.
Hammasi qanday tashkil etilgan edi
Ishtirokchilarni saralash ochiq tanlovlar orqali amalga oshirildi. Nomzodlarga so‘rovnomalarni to‘ldirish, motivatsiya beruvchi xat yozish, ba’zi hollarda esa ularning tayyorgarlik darajasi va motivatsiyasini baholash imkonini beruvchi test topshiriqlarini bajarish taklif qilindi.
Ishtirokchilar tarkibi juda xilma-xil edi. Maktablarga mintaqaviy va milliy medialarda faoliyat olib boruvchi jurnalistlar, jurnalistika fakultetlari talabalari, blogerlar, faollar va kasbiy rivojlanishdan manfaatdor bo‘lgan IMM mutaxassislari qabul qilindi.
Trenerlar DW va boshqa Yevropa medialari - BBC, "Hozirgi zamon", Ozodlik radiosining xalqaro ekspertlari, shuningdek, mintaqaning o‘ziga xos xususiyatlarini yaxshi tushunadigan va amaliy tajriba bilan o‘rtoqlasha oladigan mahalliy muharrirlar edi.
Ta’lim metodologiyasi learning by doing - "amaliyot orqali o‘rganish" tamoyili atrofida qurilgan. Ishtirokchilar kichik tahririyatlarga birlashib, to‘laqonli mediamahsulotlarni yaratdilar va ko‘pincha mazkur loyihalarning ommaviy taqdimoti dasturning yakunini yasadi.
Hududlar bo‘yicha xususiyatlar
Ukrainada vaqt o‘tishi bilan urg‘u mediasavodxonlik va faktchekingga qaratildi. Bu, ayniqsa, 2014-yildan keyin, dezinformatsiya va targ‘ibotga qarshi kurash mavzusi muhim ahamiyat kasb etganidan so‘ng yaqqol namoyon bo‘ldi.
Moldova va Gruziyada ikki tilli auditoriya bilan ishlash va milliy ozchiliklarning mediamaydonga integrallashuviga e’tibor qaratildi. Bu yerda mintaqaviy medialoyihalar va multimedia formatlari ham faol rivojlandi.
Markaziy Osiyo mamlakatlarida asosiy e’tibor raqamli ko‘nikmalarni o‘zlashtirishga, vizual hikoya qilishni rivojlantirishga va ijodiy formatlardan foydalanishga qaratildi. Cheklangan mediamakon sharoitida jurnalistlar xavfsizligi masalalari ustida ishlash alohida yo‘nalish vazifasini o‘tadi.
Rossiya va Belorussiyada o‘qitish xalqaro standartlar va senzurani chetlab o‘tish yo‘llarini izlashga qaratildi. Biroq, 2010-yillarning o‘rtalaridan boshlab dasturlarning katta qismi onlayn formatga o‘tkazildi va ba’zi treninglar qo‘shni mamlakatlarda o‘tkazila boshlandi.
Natijalari va ahamiyati
DW maktablari ishtirokchilari mehnat bozorida yuqori baholangan va kasbiy o‘sish uchun qo‘shimcha imkoniyatlar yaratgan xalqaro darajadagi sertifikatlarga ega bo‘ldilar.
Bitiruvchilar jamoasini shakllantirish ham muhim ahamiyatga ega edi. Netvorking tufayli ko‘plab ishtirokchilar bir-birlari bilan aloqani saqlab qolishdi, ba’zilari esa keyinchalik o‘zlari trener yoki mediamenejer sifatida tajribani yangi avlod jurnalistlariga yetkazishdi.
Har bir dastur ishtirokchilarga podkastlar va videolavhalardan tortib butun boshli mediakampaniyalargacha bo‘lgan amaliy loyihalarni yaratish imkonini berdi. Bu ishlar ularning portfoliosiga kirgan va o‘zlashtirilgan ko‘nikmalarni tasdiqlagan.
Bundan tashqari, bitiruvchilar DW va hamkor tashkilotlarning amaliyotlari va grantlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ldilar, bu esa xalqaro medialarda yanada rivojlanishga yo‘l ochdi.
Ko‘plab mamlakatlarda aynan ushbu maktab bitiruvchilari zamonaviy axboriy makonga ohang beruvchi mustaqil va kreativ medialarning yangi to‘lqiniga asos bo‘ldi.
Sho‘rolardan keyingi makondagi "Deutsche Welle" maktablari tajriba almashish, kasbiy aloqalarni rivojlantirish va raqamli davrda ishlashga qodir jurnalistlarning yangi avlodini shakllantirish maydoniga aylandi. Ayniqsa, so‘z erkinligi cheklangan, mustaqil jurnalistika qo‘llab-quvvatlashga muhtoj bo‘lgan mamlakatlarda ularning ahamiyati katta.
O‘zbekistonda mediamaktab qanday rivojlanganligi va uning o‘ziga xosligi nimada ekanligi haqida havolada o‘qing - https://mjdc.uz/tpost/xoflyj7eg1-ozbekistondagi-dw-akademiyasi-jurnalisti
Ushbu bitiruvchilar bugungi kunda tizimli loyihaga aylanib borayotgan kelajak hamjamiyatining o‘zagini - O‘zbekiston Mediamaktabi bitiruvchilari hamjamiyatini shakllantirdilar. Uning maqsadi turli yillardagi mutaxassislarni birlashtirish, tajriba va bilim almashish uchun platforma yaratish, kasbiy o‘sishni qo‘llab-quvvatlash va mediasohada qo‘shma loyihalarni amalga oshirishdan iborat.
Shunday qilib, O‘zbekiston Mediamaktabi sho‘rolardan keyingi hududlarda: Ukraina va Gruziyadan Qozog‘iston va Qirg‘izistongacha bo‘lgan hududlarda Deutsche Welle maktablari keng an’analarining bir qismiga aylanmoqda, bu yerda bunday dasturlar yangi avlod jurnalistlarini tayyorlashda muhim rol o‘ynadi.
Bu tarix kengroq kontekstga ega: 2000-yillarning boshidanoq sho‘rolardan keyingi hududda medialarni yangilash jarayoni boshlandi. Tahririyat eski an’analari raqamlashtirish, internet va global axborot muhitining o‘sishi bilan bog‘liq muammolarga duch keldi. Mintaqada jurnalistika taraqqiyotini qo‘llab-quvvatlovchi asosiy o‘yinchilardan biri hisoblangan Germaniya xalqaro axborot uzatuvchi ta’lim bo‘limi Deutsche Welle Akademie (DW Akademie) bo‘ldi.
Sharqiy Yevropa, Kavkaz va Markaziy Osiyo mamlakatlarida o‘tkazilgan DW dasturlari jurnalistlar, blogerlar va mediamenejerlarning yangi avlodini tayyorlashda muhim rol o‘ynadi.
2000-yillarning boshidan beri DW Akademiyasi sho‘rolardan keyingi hududning deyarli barcha mintaqalarida, Sharqiy Yevropa, Kavkaz, Markaziy Osiyo, shuningdek, Belarus va Rossiyada maktablar va mediakampaniyalar o‘tkazdi.
Sharqiy Yevropa mamlakatlarida dezinformatsiyaga qarshi kurashish, mediasavodxonlikni oshirish va mahalliy tahririyatlarni tashkil etishga alohida e’tibor qaratildi.
Kavkazda, birinchi navbatda, Gruziyada mintaqaviy medialarni rivojlantirish va multimedia formatlarini o‘zlashtirishga e’tibor qaratildi.
Markaziy Osiyoda DW dasturlari Qirg‘iziston, Qozog‘iston, O‘zbekiston va Tojikistonda bo‘lib o‘tdi. Bu yerda maktablar yosh jurnalistlarga raqamli vositalarni o‘zlashtirish, storitelling ko‘nikmalarini rivojlantirish va cheklangan mediamakonda ishlashga yordam berdi.
2000-2010-yillarda Belarus va Rossiyada, xususan Minsk, Moskva va Sankt-Peterburgda treninglar o‘tkazildi. So‘nggi yillarda dasturlarning katta qismi onlayn formatga o‘tkazildi yoki qo‘shni davlatlarga ko‘chirildi.
Ta’lim shakllari
DW Akademie ta’lim dasturlarining turli modellaridan foydalangan, bu esa mamlakatlarning ehtiyojlari va ishtirokchilarning tayyorgarlik darajasiga moslashish imkonini bergan.
Ommabop formatlardan biri yozgi va qishki mediakamplar edi. Ular yetti kundan o‘n to‘rt kungacha davom etgan va nazariy mashg‘ulotlarni amaliy topshiriqlar bilan uyg‘unlashtirgan. Bunday dasturlarning natijasi to‘laqonli loyihalar - ishtirokchilarning o‘zlari tomonidan yaratilgan gazetalar, podkastlar, videolavhalar yoki multimedia hikoyalari edi.
Yosh jurnalistlar uchun maktablar tuzilishi bo‘yicha uzoqroq davom etdi. Ushbu dasturlar bir yil yoki olti oy davom etishi mumkin edi va har biri turli shaharlarda o‘tkazilgan bir nechta haftalik o‘quv mashg‘ulotlarini o‘z ichiga olgan. Sessiyalar oralig‘ida ishtirokchilar topshiriqlarni bajardilar, trenerlar bilan maslahatlashdilar va o‘z medialoyihalari ustida ishladilar.
Katta maktablar bilan bir qatorda ikki-uch kunga mo‘ljallangan qisqa mahorat darslari va treninglar ham o‘tkazildi. Ularda aniq ko‘nikmalarga - mediamenejment, vizual storytelling, internetda xavfsizlik, shuningdek, axborot manbalari bilan ishlashga e’tibor qaratilgan.
Hammasi qanday tashkil etilgan edi
Ishtirokchilarni saralash ochiq tanlovlar orqali amalga oshirildi. Nomzodlarga so‘rovnomalarni to‘ldirish, motivatsiya beruvchi xat yozish, ba’zi hollarda esa ularning tayyorgarlik darajasi va motivatsiyasini baholash imkonini beruvchi test topshiriqlarini bajarish taklif qilindi.
Ishtirokchilar tarkibi juda xilma-xil edi. Maktablarga mintaqaviy va milliy medialarda faoliyat olib boruvchi jurnalistlar, jurnalistika fakultetlari talabalari, blogerlar, faollar va kasbiy rivojlanishdan manfaatdor bo‘lgan IMM mutaxassislari qabul qilindi.
Trenerlar DW va boshqa Yevropa medialari - BBC, "Hozirgi zamon", Ozodlik radiosining xalqaro ekspertlari, shuningdek, mintaqaning o‘ziga xos xususiyatlarini yaxshi tushunadigan va amaliy tajriba bilan o‘rtoqlasha oladigan mahalliy muharrirlar edi.
Ta’lim metodologiyasi learning by doing - "amaliyot orqali o‘rganish" tamoyili atrofida qurilgan. Ishtirokchilar kichik tahririyatlarga birlashib, to‘laqonli mediamahsulotlarni yaratdilar va ko‘pincha mazkur loyihalarning ommaviy taqdimoti dasturning yakunini yasadi.
Hududlar bo‘yicha xususiyatlar
Ukrainada vaqt o‘tishi bilan urg‘u mediasavodxonlik va faktchekingga qaratildi. Bu, ayniqsa, 2014-yildan keyin, dezinformatsiya va targ‘ibotga qarshi kurash mavzusi muhim ahamiyat kasb etganidan so‘ng yaqqol namoyon bo‘ldi.
Moldova va Gruziyada ikki tilli auditoriya bilan ishlash va milliy ozchiliklarning mediamaydonga integrallashuviga e’tibor qaratildi. Bu yerda mintaqaviy medialoyihalar va multimedia formatlari ham faol rivojlandi.
Markaziy Osiyo mamlakatlarida asosiy e’tibor raqamli ko‘nikmalarni o‘zlashtirishga, vizual hikoya qilishni rivojlantirishga va ijodiy formatlardan foydalanishga qaratildi. Cheklangan mediamakon sharoitida jurnalistlar xavfsizligi masalalari ustida ishlash alohida yo‘nalish vazifasini o‘tadi.
Rossiya va Belorussiyada o‘qitish xalqaro standartlar va senzurani chetlab o‘tish yo‘llarini izlashga qaratildi. Biroq, 2010-yillarning o‘rtalaridan boshlab dasturlarning katta qismi onlayn formatga o‘tkazildi va ba’zi treninglar qo‘shni mamlakatlarda o‘tkazila boshlandi.
Natijalari va ahamiyati
DW maktablari ishtirokchilari mehnat bozorida yuqori baholangan va kasbiy o‘sish uchun qo‘shimcha imkoniyatlar yaratgan xalqaro darajadagi sertifikatlarga ega bo‘ldilar.
Bitiruvchilar jamoasini shakllantirish ham muhim ahamiyatga ega edi. Netvorking tufayli ko‘plab ishtirokchilar bir-birlari bilan aloqani saqlab qolishdi, ba’zilari esa keyinchalik o‘zlari trener yoki mediamenejer sifatida tajribani yangi avlod jurnalistlariga yetkazishdi.
Har bir dastur ishtirokchilarga podkastlar va videolavhalardan tortib butun boshli mediakampaniyalargacha bo‘lgan amaliy loyihalarni yaratish imkonini berdi. Bu ishlar ularning portfoliosiga kirgan va o‘zlashtirilgan ko‘nikmalarni tasdiqlagan.
Bundan tashqari, bitiruvchilar DW va hamkor tashkilotlarning amaliyotlari va grantlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ldilar, bu esa xalqaro medialarda yanada rivojlanishga yo‘l ochdi.
Ko‘plab mamlakatlarda aynan ushbu maktab bitiruvchilari zamonaviy axboriy makonga ohang beruvchi mustaqil va kreativ medialarning yangi to‘lqiniga asos bo‘ldi.
Sho‘rolardan keyingi makondagi "Deutsche Welle" maktablari tajriba almashish, kasbiy aloqalarni rivojlantirish va raqamli davrda ishlashga qodir jurnalistlarning yangi avlodini shakllantirish maydoniga aylandi. Ayniqsa, so‘z erkinligi cheklangan, mustaqil jurnalistika qo‘llab-quvvatlashga muhtoj bo‘lgan mamlakatlarda ularning ahamiyati katta.
O‘zbekistonda mediamaktab qanday rivojlanganligi va uning o‘ziga xosligi nimada ekanligi haqida havolada o‘qing - https://mjdc.uz/tpost/xoflyj7eg1-ozbekistondagi-dw-akademiyasi-jurnalisti