Noqonuniy nikohlar: huquqlari cheklangan onalar va bolalar, majburiyatlardan ozod otalar.
O’zbekistonda oxirgi yillarda ajrimlar soni ko’payib bormoqda. Statistika qonuniy nikoh va qonuniy ajrimlar sonini ko’rsatadi, qonuniy emaslari bo’yicha esa statistika yuritilmaydi. Ya’ni qonuniy emas ajrim, noqonuniy (huquqiy jihatdan qayd etilmagan) nikohlarda vujudga kelmoqda. Nikohsiz yashashga ko’p hollarda voyaga yetmasdan turmush qurish va yoki nikohdan o’tishga nisbatan biroz beparvolik, e’tiborsizliklar sabab bo’lmoqda. Nikoh tuzilmay yashagach esa erkakda ham, ayolda ham majburiyatlar bo’lmasdan har xil sabablar bilan ajrashish, bosim, tazyiqlar o’tkazish holatlari uchramoqda. Huquqiy jihatdan qayd etilmagan nikohda yashash ayolga hechqanday qonuniy (mulkiy) huquq va majburiyatlar bermaydi. Oqibatda ko’p hollarda ayollar hayotida moddiy va manaviy muammolar yuzaga kelyabdi.
Loyihamiz maqsadi:
- Nikohini rasmiy organlarda qayd ettirmasdan yashayotgan oilalarga buning huquqiy oqibatlari haqida ma’lumot berish
- Bu holatda yuzaga keladigan muammolarga huquqiy yechimlar, ekspertlar tavsiyalari bilan tanishtirish, murojaat markazlari bo’yicha ma’lumotlarni taqdim etish.
O'zbekistonni barcha viloyatlarida reabilitatsiya markazlari faoliyat yuritmoqda. Bu yerga murojaat qilish orqali siz u yerda 6 oygacha muddatda yashashingiz mumkin va markaz sizga kasbga o'qitish, ayrim huquqlaringizni tiklash va ish topib berishda yordam beradi. Bu markazlar IIBBlar qoshida tashkil etilgan bo'lib, siz mahalliy inspektorlar orqali bu markaz bilan bog'lanishingiz yoki ishonch telefonlarini olishingiz mumkin. Bundan tashqari qiyin vaziyatlarga tushib qolgan ayollarga yordam berib kelayotgan NNTlarga ham murojaat qilsangiz bo'ladi. Masalan, Surxandaryo viloyatidagi "Ayol va shodlik" NNTning (94)515-16-56 raqamiga murojaat qilish orqali psixolog va yurist maslahatlari, tibbiy yordam va boshqa ko'maklar olishingiz mumkin.
Qonuniy qayd etilmagan nikohdan o'tmang, nega?
Shaxsiy va mulkiy huquqi bo'lmaydi:
- Turar joy daxlsizligi huquqi bo'lmaydi;
- Uy-joy va nikohdan keyin orttirilgan mol-mulklarning (mashina, texnikalar v.b.) teng yarmiga egalik huquqi bo'lmaydi;
FHDYda qayd etilmagan shaxslar o‘rtasida nikoh tuzishga doir diniy marosim o‘tkazish jinoiy va ma'muriy javobgarlikka sabab bo‘ladi. Shuningdek, jarimaga tortiladi.
- O'zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksi (o'zgartirish kiritilmoqda);
- O'zbekiston Respublikasi Ma'muriy javobgarlik to'g'risidagi Kodeks 47-3-modda;
Bolalar tarbiyasi va kelajagida majburiyatlar bo'lmaydi:
- bog'cha, maktabga joylashishda qiyinchiliklarga uchraydi;
- kafolatlangan tibbiy xizmatlardan foydalanishda muammolar yuzaga keladi;
- ayrim organlarga ishga kirishda to'siqlar bo'lishi mumkin;
Aliment va otalikni belgilashda ayrim muammolar yuzaga keladi.
- vaqt yutqazishlar bo'ladi;
- otalikni belgilashda xarajatlar;
Respublika va viloyatlar kesimida ayollarga yordam beradigan tashkilot va markazlar ishonch telefonlari:
1. Qoraqalpog‘iston Respublikasi, ayollar maslahat markazi - (361) 222−72−05
2. Andijon viloyati, ayollar maslahat markazi - (374) 223−25−60
3. Buxoro viloyati, «Oydin nur» ijtimoiy markazi - (365) 224−11−33, 224−65−11
4. Jizzax viloyati, «Qalb nuri» ijtimoiy markazi (372) 226−52−62
5. Qashqadaryo viloyati, «Qalb mehri» ijtimoiy markazi - (375) 225−10−25
6. Navoiy viloyati, ayollar maslahat markazi - (436) 220−11−58
7. Namangan viloyati, ayollar maslahat markazi (369) 227−09−74
8. Samarqand viloyati, «Rozilik» ijtimoiy markazi - (366) 233−19−44
9. Sirdaryo viloyati, ayollar salomatligi va go‘zalligi ijtimoiy-huquqiy reabilitatsiya markazi - (367) 225−00−87
10. Surxondaryo viloyati, ayollar maslahat markazi - (90) 746−07−64
11. Farg‘ona viloyati, ayollar maslahat markazi - (373) 244−05−10
12. Toshkent viloyati, ayollar maslahat markazi - (371) 232−80−75
13. Toshkent shahri, ishonch maslahat markazi - (371) 233−47−59.
1. Qoraqalpog‘iston Respublikasi, ayollar maslahat markazi - (361) 222−72−05
2. Andijon viloyati, ayollar maslahat markazi - (374) 223−25−60
3. Buxoro viloyati, «Oydin nur» ijtimoiy markazi - (365) 224−11−33, 224−65−11
4. Jizzax viloyati, «Qalb nuri» ijtimoiy markazi (372) 226−52−62
5. Qashqadaryo viloyati, «Qalb mehri» ijtimoiy markazi - (375) 225−10−25
6. Navoiy viloyati, ayollar maslahat markazi - (436) 220−11−58
7. Namangan viloyati, ayollar maslahat markazi (369) 227−09−74
8. Samarqand viloyati, «Rozilik» ijtimoiy markazi - (366) 233−19−44
9. Sirdaryo viloyati, ayollar salomatligi va go‘zalligi ijtimoiy-huquqiy reabilitatsiya markazi - (367) 225−00−87
10. Surxondaryo viloyati, ayollar maslahat markazi - (90) 746−07−64
11. Farg‘ona viloyati, ayollar maslahat markazi - (373) 244−05−10
12. Toshkent viloyati, ayollar maslahat markazi - (371) 232−80−75
13. Toshkent shahri, ishonch maslahat markazi - (371) 233−47−59.
Biz kimmiz?
- Sapura TemirxanovaJurnalist, Factchecker
- Muhammadali MuyassarovInson huquqi madaniyati markazi yuristi
- Sabo ChoriyevaSurxandaryo viloyati "Ayol va shodlik" NNT vakili
- Marjona IsmoilovaJurnalist, bloger